O desenvolvemento da minería aurífera romana transformou a paisaxe, os usos do chan e da vexetación. Así o cre o equipo de investigadores do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) que estuda o impacto da minería do ouro na Hispania romana no marco do proxecto Avraria. Nesta investigación os científicos analizaron os depósitos de auga usados nas explotacións mineiras romanas de O Courel (Lugo) e o proxecto prevé estender o traballo de campo a outras zonas de Galicia, Asturias, León e Portugal.
Esta investigación iniciábase no 2020 e está previsto que conclúa en 2024, co obxectivo de “estudar a explotación do ouro en Hispania e comprender os cambios que implicou sobre a organización do territorio, a estrutura económica e a conformación da paisaxe”, explica Brais X. Currás, investigador do CSIC no Instituto de Historia. Preténse dispoñer dunha síntese histórica que achegue unha imaxe global do papel desempeñado polo ouro na evolución política e económica do Imperio Romano, e do seu impacto local na configuración da paisaxe.
Os primeiros datos obtidos, permiten valorar diacrónicamente os cambios nas formas de ocupación e explotación do territorio galego de O Courel desde o momento inmediatamente anterior ao comezo dos labores mineiros, durante o seu funcionamento e tras o seu abandono. “Esta zona de montaña caracterízase polo forte impacto causado pola conquista romana na organización territorial e social. É unha área que aparentemente estivo case despoblada durante a Idade do Hierro e que a partir da implantación do poder de Roma experimentou unha profunda transformación: abríronse decenas de novas explotacións auríferas e xurdiu unha nova rede de poboamento”, explica Currás.
“Os traballos de investigación que levan a cabo centráronse nos depósitos da rede hidráulica empregada para abastecer os labores mineiros”, engade. O equipo de científicos realizou sondaxes nesta zona para secuenciar cronoloxicamente a evolución dos labores mineiros e estudar o impacto ambiental da explotación do ouro.
“Os depósitos de auga empregados nas explotacións mineiras romanas ao descuberto son verdadeiros arquivos que conteñen unha gran cantidade de información referente á evolución da paisaxe. En concreto, a sedimentación que se produciu dentro do vaso do depósito mentres estivo en funcionamento e durante boa parte do período que seguiu ao seu abandono (cando a auga aínda se seguía acumulando), contén información paleoambiental extremadamente rica con datos de carácter edafolóxico, palinológico, carpológico e antracológico”, destaca Currás.
“Agora estamos a procesar os primeiros resultados das mostraxes nos depósitos de auga, e prevese que lancen luz sobre cuestións que se poden relacionar co impacto da minería, como unha intensificación da antropización derivada dun aumento da densidade demográfica en zonas mineiras; a transformación nos usos do chan; a apertura de zonas de cultivo e pasto; a evolución dos procesos de deforestación; a introdución de novas especies ou a contaminación ambiental causada por metais pesados asociados coa actividade minerometalúrgica”, avanza Currás.
Catro liñas de actuación no proxecto Avraria
O traballo de campo do proxecto Avraria vai desenvolver en España e Portugal e inclúe as minas do cuadrante noroccidental da Península Ibérica, entre elas As Médulas, considerada a principal explotación aurífera do Imperio Romano, e A Leitosa, ambas as en León, e Montefurado, en Galicia.
O proxecto contempla catro grandes liñas de actuación: a identificación e topografía das explotacións de ouro da Hispania romana, a cuantificación do volume de ouro extraído das explotacións mineiras, a determinación do inicio e fin da explotación de ouro en Hispania, e, por último, o estudo do impacto ambiental da minería.
A investigación, que está coordinada polo grupo de Estrutura Social e Territorio do Instituto de Historia do CSIC, conta coa participación da Universidade de León e a Universidade de Santiago de Compostela. Os traballos na serra do Courel contaron coa autorización da Dirección Xeral de Patrimonio da Xunta de Galicia e a colaboración da Comunidade de Veciños de San Xulián (A Rúa) e das Comunidades
de Monte Veciñal en Mancomún de Seoane do Courel.
O proxecto Avraria está financiado pola Comunidade de Madrid na Convocatoria de Axudas Destinadas á Atracción do Talento Investigador.
