SanidadeÚltima hora

Os ensaios para acurralar ao virus da bronquiolites, a debate en Ourense nas Xornadas de Vacinas da AEP

Preto de 1.000 profesionais participan no evento organizado polo Comité Asesor de Vacinas da Asociación Española de Pediatría

Apertutara Xornadas AEP -Auditorio de Ourense.

 

O virus respiratorio sincitial (VRS), patóxeno causante das bronquiolites, e as alternativas de inmunización e tratamentos terapéuticos en marcha para tratar de controlalo é un dos temas destacados das XIV Xornadas de Vacinas da Asociación Española de Pediatría (AEP), que se celebran cun formato mixto, presencial e en liña, os días 14 e 15 de abril no Auditorio Municipal de Ourense. O acto inaugural deste evento contaba coa asistencia do conselleiro de Sanidade, Julio García Comesaña, quen destacaba que “as vacinas constitúen un dos instrumentos máis eficaces e efectivos cos que conta o sistema sanitario actual”. Segundo Comesaña, esta afirmación está avalada na nosa comunidade polos datos que se desprenden das coberturas de vacinación infantil, “con cifras próximas ao 100% nas idades máis temperás, e que superan o 85% na vacinación dos adolescentes”. Ao respecto, destacou o traballo, esforzo e dedicación dos profesionais, que dan prestixio aos programas de vacinación.

O VRS é a causa máis frecuente de hospitalización por infección respiratoria de vías baixas en menores de seis meses en todo o mundo e representa un problema sanitario de primeira orde pola cantidade de consultas que xera en todos os ámbitos da atención sanitaria, o elevado número de hospitalizacións e a mortalidade en idades extremas da vida mesmo en países desenvolvidos.

Galicia foi a primeira comunidade autónoma española en implantar a inmunización fronte ao VRS en lactantes cun novo anticorpo monoclonal. “Un fito tendo en conta o impacto que ten este virus na poboación”, subliña a doutora Irene Rivero Cale, experta en infectoloxía pediátrica do servizo de Pediatría do Hospital Clínico Universitario de Santiago e codirectora da XIV edición das Xornadas de Vacinas do CAV-AEP, que contará, entre outros, coa presenza de expertos como o investigador Federico Martinón-Torres, coordinador do servizo de Pediatría do Hospital Clínico Universitario de Santiago e membro do Comité Asesor de Vacinas da Organización Mundial da Saúde (OMS).

Para diminuír a carga da enfermidade por VRS na poboación xeral, os expertos expoñen un enfoque mixto que, ademais de anticorpos monoclonales en recén nados e lactantes menores de seis meses, contemple vacinas noutras poboacións, como as embarazadas, os lactantes maiores, nenos e anciáns, e tamén outras opcións terapéuticas para facer fronte ao patóxeno.

 

 

“Agora mesmo hai en marcha unha gran cantidade de estudos enfocados na prevención e tratamento do VRS. A curto prazo están, por unha banda, a vacinación da embarazada e, por outro, a do adulto, que se atopa en fase moi avanzada de estudo e é probable que algunha se aprobe a finais deste ano ou principios do seguinte. A máis longo prazo, estaría a vacinación para lactantes maiores de seis meses, aínda en fases iniciais de desenvolvemento; novos anticorpos monoclonales no lactante, como o clesrovimab, que se atopa en investigación e que se sumaría ao nirsevimab -o único autorizado ata a data-; e algunhas opcións terapéuticas, non só preventivas”, explica a doutora Rivero.

Neste senso, están en fase de ensaio algúns tratamentos por vía oral para lactantes, que se están probando para ser utilizados tanto a nivel ambulatorio como hospitalario. “No ámbito pediátrico levamos moitos anos estudando o VRS, pero, desde hai dous anos, está a verse un aumento moi significativo das investigacións neste campo”, apunta a especialista, que atribúe esta explosión de ensaios a tres factores determinantes nos ámbitos científico, tecnolóxico e social. “A nivel científico, aumentou moito o coñecemento acerca da proteína F (fusión), responsable da penetración do VRS nas células hóspede; a nivel tecnolóxico, influíu enormemente o desenvolvemento de novas plataformas vacinais, sobre todo as de ARN mensaxeiro; e, a nivel social, foi determinante o coñecemento de que o VRS non é só cousa de nenos e afecta tamén os adultos, o que fixo crecer as demandas para buscar solucións a este virus. En poboación adulta, de feito, están a desenvolverse vacinas combinadas de VRS con gripe e con covid, aínda que tardaremos aínda en velo”, conclúe a doutora.

As taxas de vacinación en embarazadas, máis baixas que noutros grupos

Durante o encontro, o CAV-AEP revisará tamén as recomendacións de vacinación para as mulleres xestantes, facendo fincapé nas da tosferina, tétanos e gripe, aínda que se analizarán diferentes estratexias de inmunización no embarazo para previr infeccións no neonato.

A vacina da tosferina (Tdpa ou dTpa), que vai incluída nun preparado combinado que contén, ademais, a compoñentes fronte ao tétanos e a difteria, debe poñerse en cada embarazo a partir da semana 27 de xestación -preferiblemente entre a 27 e a 32-, aínda que se admite adiantala se hai risco de parto prematuro. Aconséllase porque durante os primeiros tres meses da vida a tosferina é unha enfermidade grave e, mesmo, nalgún caso, mortal. A vacinación da nai durante o embarazo fai que ela produza anticorpos que chegan ao feto a través da placenta e protéxenlle durante os primeiros meses de vida. Ademais, evita que a nai padeza a tosferina e transmítalla ao bebé.

 

 

A vacina da gripe é recomendable en calquera momento do embarazo se coincide coa tempada gripal debido a que os cambios no funcionamento do organismo da muller -sistema inmune, cardiovascular e respiratorio- que ocorren durante esta etapa aumentan a probabilidade de complicacións da gripe natural. Por outra banda, esta enfermidade no primeiro trimestre do embarazo asociouse con problemas no desenvolvemento fetal e, máis adiante, cun aumento de partos prematuros e baixo peso ao nacemento. Ademais, o recentemente nado tamén se inclúe nos grupos de risco de padecer complicacións pola gripe.

Tamén se revisarán as vacinas en investigación para as mulleres gestantes que estarán dispoñibles nun futuro próximo: a do VRS, mencionada anteriormente, a do citomegalovirus e a do estreptococo. E debaterase sobre un dos grandes retos ao redor das vacinas das embarazadas: a dificultade para conseguir boas coberturas vacunales, que son actualmente máis baixas que noutros grupos de risco pola desconfianza que existe cara ás vacinas e algúns medicamentos nalgúns grupos de poboación.

A taxa de vacinación da tosferina, por exemplo, é moi alta, de en torno ao 80 %, polo medo que se xerou no seu momento a esta enfermidade no lactante, pero a da gripe, con todo, é anormalmente baixa pola escasa percepción de risco que existe, tanto para a gestante como para o bebé. Actualmente está ao redor dun 55% en 2021, unhas cifras que preocupan aos pediatras.

O papel do pediatra na prevención de enfermidades mediante a vacinación

O Comité Asesor de Vacinas da AEP leva 29 anos revisando a evidencia científica dispoñible sobre vacinas infantís e compartindo coñecemento coa comunidade pediátrica e sanitaria, coas institucións e órganos de decisión en vacinas, os pacientes, as súas familias e a poboación en xeral. O doutor Luís Carlos Blesa Baviera, presidente da AEP, subliña que “a vacinación é unha das actividades preventivas con maior impacto na saúde da poboación a todos os niveis” e destaca o papel do pediatra “como promotor deste instrumento sanitario que conta cunha das mellores relaciones custo-efectivas da historia da medicina”.

Deste xeito, o presidente da AEP lembra a demanda dos pediatras de propiciar un calendario de vacinación infantil único e de máximos en todo o país. “Non existe xustificación, nin epidemiolóxica nin doutro tipo, para as diferenzas existentes nos calendarios dunhas comunidades autónomas con respecto a outras, aínda que cada vez son menores”, advirte.

 

 

A creación dun Comité Nacional de Inmunización no que participen, ademais dos técnicos de Saúde Pública do Ministerio de Sanidade e das comunidades autónomas, representantes das sociedades científicas e os pacientes, e mesmo, con voz pero sen voto, as compañías que desenvolven
vacinas, é outra das demandas da AEP. “A OMS recoméndao e xa existen este tipo de comités noutros países da nosa contorna. Favorecen que as decisións sobre vacúas gocen de maior consenso e respaldo social”, argumenta o doutor Blesa.

“Nos últimos anos recolléronse no calendario común do sistema nacional de saúde moitas das recomendacións da AEP polas que debemos felicitarnos, como a incorporación da vacinación antineumocócica e fronte á variola, a redución da idade de aplicación da vacina fronte ao VPH aos 12 anos ou a vacinación fronte ao SARS-CoV-2 universal en nenos e adolescentes. En 2023 incorporouse a vacinación fronte ao meningococo B en lactantes, a antigripal entre 6 e 59 meses de idade e a vacinación fronte ao VPH en mozos de 12 anos. Con todo, existen aínda peticións pendentes, como a vacinación da tosferina (Tdpa) nos adolescentes, a vacinación antirrotavirus ou a inmunización antimeningocócica con vacina tetravalente (MenACWY) aos 12 meses de idade. Queda aínda traballo por facer”, apunta o doutor Francisco Álvarez, coordinador do CAV-AEP.

“Se se fixese un esforzo por parte das comunidades autónomas e o Ministerio de Sanidade como o que se fixo este 2023 coas tres vacinas antes citadas, poderíase financiar un calendario sistemático completo para todos os nenos que viven en España. Ese é o obxectivo do CAV-AEP”, conclúe o doutor Álvarez.

Artigos relacionados

Back to top button